عناصر بنیادین پژوهش کیفی در علوم اجتماعی: هستیشناسی، معرفتشناسی، روششناسی و روش

نویسندگان

  • سهیلا صادقی فسائی دانشیار و عضو هیئت علمی گروه جامعهشناسی دانشگاه تهران
  • محسن ناصری راد کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

جنبه‌های هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه، روش‌شناسانه و روشی چهار جنبه از پژوهش و فهم هستند که از اهمیت خاصی برخوردارند و همگی به‌هم وابسته‌اند. در ادبیات پژوهش جداسازی هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی، از لحاظ مفهومی، با مسئلة خاصی روبه‌رو است. اصطلاح روش‌شناسی نیز با بی‌دقتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و پژوهشگران روش‌های پژوهش را به‌کار می‌گیرند بی‌آنکه اطلاعی از مفروضات هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی مورد قبول خود داشته باشند. همة این مسائل بر نیاز به شفاف‌سازی روش‌ها، روش‌شناسی‌ها، معرفت‌شناسی‌ها و هستی‌شناسی‌ها تأکید می‌کند. این پژوهش مبتنی بر رویکردی نظری است. در جریان گردآوری داده‌ها این چهار جنبه مفهوم‌سازی و ترکیب شده است. با مراجعه به ادبیات وسیع در این حوزه سعی شده اهمیت و ارتباط این جنبه‌ها با یکدیگر در پژوهش‌های کیفی مشخص گردد. یافته‌ها نشان می‌دهد که روش‌شناسی و روش به‌هیچ‌وجه جدا از موقعیت‌های هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی انتخاب نمی‌شوند. موقعیت‌های متفاوت هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی، روش‌شناسی و روش‌های متفاوتی را تولید می‌کند که نهایتاً منجر به دانش دربارة جهان اجتماعی می‌گردد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

دلفای کیفی، ابزار پژوهش علمی علوم اجتماعی

دلفای، یکی از مهم ترین و درعین حال جدیدترین ابزار پژوهش کیفی است. کاربرد آن در دهه ی چهل مورد توجه قرار گرفت و در باب موضوع های کلان، به ویژه کیفی و ذهنی، بسیار کاربرد دارد. برای مثال، می توان با استفاده از آن، برای سنجش آرای متخصصان ایرانی، هم در حوزه ی آکادمیک و هم اجرائی، پرسش های زیر را طرح کرد: "بزرگترین تنگناها و مسائل ارزشی مانع ارتقای زنان ایرانی در برهه ی کنونی تاریخ چیست؟" ی...

متن کامل

هرمنوتیک حدس و گمانی به‌مثابۀ روش پژوهش در علوم اجتماعی

واژة «هرمنوتیک» این فکر را به ذهن القا می‌کند که در علوم انسانی و اجتماعی تنها یک رویکرد روش‌شناسانة هرمنوتیکی وجود دارد. در‌حالی‌که این رویکردهای بسیار متنوع هستند. در هرمنوتیک برای مطالعة زندگی اجتماعی از دو مدل هرمنوتیک بازیابی یا سنتی و هرمنوتیک حدس و گمانی یا معاصر استفاده می‌شود. رویکرد هرمنوتیک سنتی یکی از روش‌های کیفی پژوهش در علوم اجتماعی برای دستیابی به معرفت دست‌اول از کنشگران اجتماع...

متن کامل

روش پژوهش کیفی

دستاوردهای شگفت انگیز روش پژوهش علمی زیست جهان انسان را در مدت نسبتاً کوتاهی به طور بنیادی دگرگون ساخت، دشواری‌های زندگی سنتی و راه حل آنها جای خود ر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 5  شماره 2

صفحات  78- 98

تاریخ انتشار 2012-07-01

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023